ढुंगाको शहर

एकदिन शहरलाई भनें-    

तिमी ढुंगै ढुंगाको शहर हौ  

दुइपाटे चौरको शिर भएपनि  

तिम्रो घांटीमै भीमढुंगा 

छातीमै ढुंगे बगर 

मुटुमा साँढे झैं बसेको चिप्लेढुंगा 

कम्मरमा नागढुंगा र

पाउमा ढुंगे-शांघु छन्

शहरले तात्तातै जवाफ दियो -

तैपनि, यहाँ

ढुंगा चिरेरै नदी बगेको छ

ढुंगाकै बिचमा तलाउ जमेको छ

ढुंगा खोपेरै गुफा बनेका छन् र

ढुंगाकै कापबाट झरना फुटेका छन्

ढुंगाले कोमलतालाई कहाँ रोकेको छ ?

ढुंगामाथि नै फूल फक्रिन्छ यहाँ  

मेरो सिरपोश भै बसेको माछापुछ्रेमा समेत   

ढुंगैमाथि हिउँ पोतिन्छ |

सोचें-

दुनियाका तारिफले नथाक्ने शहरलाई

जिस्काउनु व्यर्थै हो !

बाटो र याद

  

ढुंगाका छपनी टाँसेर

ढुंगाकै बिसौनी राखेर

वरपर पर्खाल उठाएर

फूल र रुखहरु लगाएर 

कसले बनायो होला यो बाटो

पछिसम्मलाई सोचेर

यो बनाउँदा उसको हरेक साँझ

बाटोकै चिन्तनमा डुब्यो होला

सपनामा बाटो नै घुम्यो होला

बिहान उठेर धेरैबेर

छपनीकै छनौटमा गम्यो होला

हिंजोभन्दा आज बोटहरुको उचाई

आँख-आँखै दांज्यो होला

छिटछिटो भएको हेर्ने हतारो या   

बेचैनीले गाँज्यो होला

मनको लामो शृंखलाबाट निकालेर

त्यत्रो धैर्यका साथ

कसले जन्मायो यो सुन्दर कला ?

ख्वै,

ऊ कहाँ छ, पत्तो छैन

बर्षौंअघि बितेको पनि हुनसक्छ

बाटो बनाएकै कहिले हो, थाहा छैन

तैपनि हरेक बटुवा उसलाई कल्पन्छ | 

धर्ती-पुत्र

धर्तीले बाक्लो हुस्सु ओढदा

मैले पनि पछ्यौरी ओढें

धर्तीले तातो सास फेर्दा

मैले पनि पसिना काढें

धर्तीले हिउँको दोसल्ला बेर्दा

मैले पनि बक्खु भिरें

धर्ती रुझ्दा म रुझें

धर्ती खुल्दा म खुलें

त्यसैले

धर्ती खुम्चिंदा म पनि खुम्चिन्छु

धर्ती टुक्रिंदा म पनि टुक्रिन्छु 

किनभने म धर्ती-पुत्र हुँ | 

झरीको किनार

हिंड्दा हिंड्दै झरी पर्यो  

रुझिनबाट बच्नलाई होला

मानिसहरु ओत खोज्दै दौडिए

झरी बिसाउने आशामा पर्खिरहे

म भनें झरीमा छिरें, लहडमै    

निथ्रुक्क भिज्दै हिडें   

आखिर मलाई थाहा भयो    

झरीको पल्लो किनार पनि हुँदोरहेछ     

जहाँबाट भेटिंदो रहेछ,

अथाह घामको साम्राज्य |

अंतर्ध्वनि

आज  सन्तुष्ट छु, आज संतृप्त छु
म त फूलमा रमेको भंवरा बनें
एक नदि जो तरी बेग संग्रामको
पारि चौरमा सुतेको बटुवा बनें

धूपमा खूब जलें, शीतमा खूब गलें
चर्को हावा, हुरी र झरीमा कूदें
आज घामको पाहार, मन्द वायु बहार
कलकल पानी र चिरबिर चखेवा सुनें

स्वर्ग देख्नु कहाँ, नर्क भेट्नु कहाँ
आज अंतस्करणको कुटीमा टेकें
एक अँध्यारो गुफा निस्की हेर्दा, आह़ा
सच्चा ईश्वर अरुकै खुशीमा भेटें

आज धर्म चिनेँ, आज कर्म चिनें
सारा मन्दिर र मक्का मदिना चिनें
एक शहर जो घुमी खूब झिलमिलको
ज्यादा लालच बेचेर करुणा किनें

बुद्ध बिशेष

सुखका जरा

दुखहरु कतिपय आफैं पनि पलाउँछन्    

सुखहरु भने कसैले नरोपी फल्दैनन

बुद्ध

हाम्रा सुखहरु जसले रोप्यो

तीप्रति कृतज्ञता !

हामी पनि दुखहरु छिचोलेर

सुखका जरा रोप्न सकौं |

बाहिर / भित्र

मायाबतिले भनिन

बुद्ध

आँखा खोल

बाहिर यत्रो झरी परिरहेछ

सडक सडकै पानी बगिरहेछ

पाखा पाखै बादल हिंडिरहेछ

अब जाग

प्रकृतिको पनि चिन्तन गर

आभा खुल्दै गएको यो रमाइलो बिहानीलाई नगुमाऊ

बुद्धले भने

आमा

म यो सब देखिरहेछु

झरी छ, बजिरहेछ

मनभित्रका तारहरु गुनगुनाई रहेछन

बादल छ, सल्बलाईरहेछ, मनका ज्वारहरु पनि बगिरहेका छन् 

प्रभातका किरणहरु आशाका लाखौँ दीप बनेर

भित्र भित्रै चम्चमाईरहेछन्

बाहिर जो छ

त्यो भित्र झन् स्पष्ट छ,

सुन्दर, गहिरो र आनन्दमयी छ |

आवेग

तिलोत्तमाले भनिन्

गौतम, 

तिमी आवेग रोक्न भन्छौ 

शान्त रहन भन्छौ 

बिना आवेग कुनै सृष्टि भएको कहाँ छ ? 

तिमी पनि त आबेगमै निस्केथ्यौ, 

रात-बिरात घर छोडेर ! 

सुनाई

सानो शंख बोकेर ल्यायो छोराले कतैबाट 

र मेरो कानमा छुवाउंदै भन्यो-

बाबा, यसमा सागर सुसाएको सुन,

नभन्दै, सागर पो .....!

त्यसपछि मैले   

पहराको ढुंगामा

खोलाको कलकल र 

जंगलको ठुटो-काठमा

कोइलीको गीत सुन्न थालें

हुँदा हुँदा

कति बर्षदेखि नलगाएको

मेरो थोत्रो जुत्तामा समेत  

आफ्नै पाइलाहरु अनबरत बजेको सुनें

अब म सचेत छु,

कुनै कुराको सम्झना नछोडेर

म बिल्कुल नरहँदा पनि कतै

मेरो आँगनको माटो उठाएर

कसैले देशप्रेमको धड्कन नसुनोस् !