Saturday, November 10, 2018

अत्यासको गीत

आमाको मन् भतभति कती पोल्छ, छड्किन्छ सास
हुन्नन् छोरी जब वरिपरी, गुम्छ होश हवाश !
तड्पी तड्पी सकल दिन गो, रात आयो अँध्यारो
को सुत्ला खै गुँडमा नफिरी बाल सन्तान प्यारो ?

'साथी' भन्दै कलम र कपी बोकि दौडेकि छोरी
कस्ले मार्यो क्रुर पशुसरी नग्न पारी चिथोरी ?
कस्ले फाल्यो शब दलदले ऊखुको झ्यांगभित्र ?
छैनन् उत्तर्, गुपचुप सबै, राज्य नै यो बिचित्र !

‘आमा’ भन्दै कति समय ऊ छटपटाईन्, नसम्झुं
‘ऐया’ भन्दै कति पटक ऊ बर्बराइन्, नसम्झुं
मूर्च्छा खाँदा कसरि पशुले तोड्छ कौमार्य कण्ठ 
ए,सत्ताका भ्रमरहरु हो, सम्झ यो प्राण-अन्त !           

जाबो यौटा पतित पशुको मोह छोड्नै नसक्ने   
नाथे यौटा कपुत किटको जाल तोड्नै नसक्ने
कस्तो राज्ये सकल जनको भाव कैल्यै नपढ्ने  
कस्तो न्याये गरिब निमुखा पात्रले शूलि चढ्ने  
  
यस्तो सत्ता जुन जननिको आँसु बुझ्दैन रत्ति
यस्तो भित्ता जहाँ हृदयको मर्म घुस्दैन कत्ति
के सिक्नु खै नबिन - युगले राज्यको कर्मबाट ?
हत्याराको कवच कसिलो, अन्ध, उन्मत्त, ढाँट ?

यस्तै राक्षस् अघि पछि लिई नौथरी जाल उन्ने  
‘सम्बृद्धि’का, ‘सुखि मुलुक’का शब्द सन्सार बुन्ने
मिल्दा छैनन् कथनि करनी, दिउँसै हेर राति !
न्याये माग्दै कति जुग लडौं, गोलि थापेर छाती ?

यस्तै तिम्रो रितिथिति रहे, को न पोख्ला जवानी ?
यस्तै न्याये बुझि, सुनि यहाँ, को न राख्ला लगानी ?
नौला राजा ! अतिव सुनियो क्रान्तिका रिक्त बाणी !
कस्ले भुल्ला नमिता – सुनिता, निर्मलाको कहानी ?
  

Saturday, November 3, 2018

सम्भव/असम्भव













एकदिन मैले भगवानलाई जिस्काएं,
‘मानिसलाई यहाँ कति मुश्किल छ -
आफ्नै एक दुइ जनालाई मनाउन
तिमी क-कसलाई मनाउँछौ ?
क-कसलाई बनाउँछौ ?
क-कसका पीर सम्झेर बस्छौ ?
क-कसलाई समाधान दिएर सक्छौ ?

हजारौं मानिस लाम लागेका छन्  
मन्दिर, मस्जिद र गुम्बाहरुमा
लाखौँ उभिएका छन् गंगा किनारमा
खेतका किसान, दुकानका ब्यापारी
जात्राका जात्रु, यात्राका यात्री
दुखी-गरीब, रोगी-कम्जोर,  
कैदी- बन्दी, अपराधी-चोर
नेता,कार्यकर्ता, दलाल, फटाहा
साराका सारा
तिम्रै सहारा खोजिरहेका छन्

तिमी
क-कसलाई आफ्नो हिसाबमा चढाउँछौ  
क-कसलाई के के बाँडेर भ्याउँछौ ?
तिमी साँच्चिकै त्यति सर्ब-शक्तिमान छौ ?’

भगवानले फिस्स हाँसेर भने –
‘असम्भव, मनुवा ! असम्भव,
त्यो असम्भव छ एक्लैले गर्न
त्यो असजिलो पनि छ – असाध्यै,
पढेकै होउला कतै,
कहिलेकाहीं रामले सीतालाई र
शिवले पार्वतीलाई सम्झाउन नसकेको
लक्ष्मी र सरस्वती नमिलेको  
गणेश र कुमार बाझाबाझ गरेको
स्वर्गमै पनि असजिलो छ धेरैथोक
कसैको वशमा छैन – सम्पूर्ण समाधान !’ 

तैपनि, 
मलाई ढाडस दिंदै
भगवानले भने – ‘त्यसैले त मैले  
राखिदिएको हुँ
धर्तीका हरेक प्राणीलाई
आफ्नो एक एक टुक्रा हृदय -
तिनकै अन्तस्करणमा  !’   

Thursday, October 25, 2018

घाम / रूख















एकदिन घामले भन्यो - 
'रुख ! म तिम्रो फेदैमा आएर बस्छु 
जुग जुगांतरको मेरै तापले
म अत्यन्त प्रताडित छु
तिमी मलाई एकछिन छहारी देऊ  
थोरै शितल हुन देऊ’

रुखले बिनम्र भै आग्रह गर्यो –
‘प्रभु, अनन्त ऋणी छु म हजुरको,
हजुर भएकै कारण म छु
मेरो बीउ, बेर्ना देखि यो बिशाल वृक्षसम्म
म हजुरकै कृपा हुँ
मेरा पात पातमा हजुर छाउनु हुन्छ
र मेरो शरीर र प्राण बन्छ  
मेरा नशा नशामा हजुरकै करुण रस बग्छ
हजुर बिना म मेरो अस्तित्व कल्पनै सक्तिन

तर लाख बिन्ति छ  
हजुर मेरो यत्ति नजिक नआईदिनुहोला
हजुरको सन्ताप ममा नसारिदिनुहोला
म काबिल छैन त्यसको
असीम कृतज्ञताबाहेक
म हजुरलाई कुनै चिज चढाउने सामर्थ्य राख्दिन
मै भष्म भैजाउँला बरु
मेरो छहारीमा हजुर अट्नुहुन्न’

रुखको बचनबाट निरास घाम  
पर क्षितिजमा पुगेर डुब्नै लाग्दा
उसका दुई आँखामा
सागरका छालजस्तै केही
टिलपिलाइरहेको देखिन्थ्यो |


ऐलान




एउटा ठूलो पीर थियो मसंग
आज त्यसलाई मैले
अग्लो भीरबाट खसाएर आएँ
अब मसंग कुनै पीर बाँकी छैन

एउटा ठूलो डर थियो मसंग
आज मैले त्यसलाई
एउटा मसाने बगरमा गाडेर आएँ
अब मसंग कुनै डर बाँकी छैन

अब मेरो मनको मालिक मै हुँ
अब मेरो स्वाभिमानको सम्राट मै हुँ
अब मेरो आरोहणको अगुवा मै हुँ
मेरो उडानको उर्जा पनि मै हुँ

धन्य आंधी बतास,
धन्य अंध्यारो रात,
ज-जसले मलाई उचाल-पछार पारेर  
मेरो निजत्व चिनाए   
कालो पत्थरभित्रको हीरा   
र सुनाखरी थेग्ने जरा देखाए
भने – हिंड्ने भए खश्रो भुइं रोज,
चिल्लो – चिप्लोको भर हुँदैन     

अन्यथा  
म के हुन्थें
हावामा निरुद्देश्य तैरिरहेको
एउटा अर्को
सिमलको भुवाभंदा बढ्ता ? 

एउटा ठूलो संकोच थियो मसंग
आज मैले त्यसलाई
नदीको खोंचबाट बगाएर आएँ 
अब मसंग कुनै संकोच बाँकी छैन |


Saturday, October 20, 2018

द्वैधता





















संसारको सबैभन्दा दुखी मानिस हिंड्ने बाटो हो-
द्वैधता
जहाँ कोही बुझ्दैन फूलको सुन्दरता
तैपनि ऊ भनिदिन्छ : ओहो क्या सुन्दर प्रकृतिको छटा !
जहाँ कोही बुझ्दैन जुनको उज्यालो
तैपनि भनिदिन्छ – ख्वै अब कहाँ बाँकी छ अँध्यारो ?

ऊ हिसाब गर्छ मनमनै
एक झुप्पा फूलको बजारमूल्य
र त्यसैबाट योजना बनाउँछ कुनै शिकारको
एउटा क्रुर, निर्लज्ज, कुरूप योजना !

टहटह पूर्णिमाको रातमा पनि
औंशीको भन्दा भयानक कालो हृदय बोकेर  
ऊ बाहिर निस्कन्छ 
र बोलाउँछ अबोध शिकारजन्य प्राणीहरुलाई-
‘आओ, उत्सवको निम्ता मान्न आओ
तालमा ताल मिलाओ, नाच, गाओ’
यसरी हाँस्दै रमाउंदै गर्दा
आफ्नै संगीको गला निमोठ्ने मनसाय लुकाइराख्नु
कत्ति कष्टकर होला ?
कत्ति दयनीय होला,
पलपलमा तूफानी सत्यसँग ठोकिंदै जोगिन खोज्नु,
अनायास झस्किनु पटक पटक ?

ऊफ, जिन्दगी नै यसरी
एकपछि अर्को नक्कली भेषमा कटाउनु
र बनावटी श्वास फेर्नु
कत्ति निरस, बिरक्तिलाग्दो र ग्लानिपूर्ण होला ?

निसन्देह, 
संसारको सबैभन्दा दुखी मान्छे
हिंड्ने बाटो हो-द्वैधता !

Tuesday, September 25, 2018

सम्बाद

















बादलुले घेर्नै लाग्दा
चाँदनीले गुहार माग्दा
जुनकिरीले बोल्यो - "दाजै
यो घुम्टोलाई छैन लाजै
भोलि फेरि हुन्छ बरै
घुम्टो छुटी जान्छ बरै
म छु तिम्रो झिल्को सहारा !"

कीट्को भाषा मनमा गढ़यो
बादलुले आँखा तर्यो -
"सधैं भरी चिसो छाति
बोकी उड्छु माथि माथि
त्यस्तो भोलि आउला कैले
न्यानो काख पाउँला कैले ?
बतासले लतार्दामा
को छ मेरो दिलको सहारा ?"

“साथी ! ” भन्यो बतासले -
"किन बोल्यौ अत्यासले ?
आकाशका तारा हेर
कत्ति टाढा टाढा हेर
कैले नजिक हुनु बरै
मनको मैलो धुनु बरै
सबको आफ्नो आफ्नो स्थिति
सबको आफ्नो आफ्नो भार
बोकी लाउनु वार पार
यसैलाई मान्नु बहार !
राजै, कहाँ खोज्नु कस्को सहारा ?"

Wednesday, September 19, 2018

अरिंगाल र हाम्रो दुखेसो

तिमीसंग खील छंदैछ  
डस, अरिंगाल महाराज, डस !

हामीसंग खील छैन, डस्दैनौं
हामीसंग खालि एकजोर खुट्टा छन्
सडकमा निस्कन्छौं कहिलेकाहीं
र हावामा उराल्छौँ एकजोर हात
हामीसंग एकजोर खालि हात पनि छन्
सम्झेका छौ भने
पोहोर साल तिनै हातले 
भोट खसालेथ्यौं हामीले

थाहा पाइयो, तिमीसंग
निर्दोष बटुवाको छातीमै ताकेर हान्न मिल्ने
चुच्चा, छर्रा, डल्लाहरू पनि रहेछन्
हामीसंग ती पनि छैनन्
हामीसंग एउटा थुतुनो मात्रै छ
हल्ला, होहल्ला गर्ने
र त्यसैको भरमा
माइतीघर मण्डला,
मानवाधिकार चोक
टुँडिखेल
या चौबिसकोठी कहीं निस्केर कुर्लन्छौँ
रीस पोख्छौँ, खुट्टा बजार्छौँ

अरिंगाल प्रभो,
यतिबेला कन्चनपुरको उल्टीखामबाट
तिम्रो मुकाममा छिरेकी छन्
एउटी चट्पटवाली महिला र उनका श्रीमान्
आफ्नी छोरीको विभत्स हत्या र बलात्कारको कथा बोकेर 
र तिनका पछिपछि आएका छन्-
आधेक दर्जन एनजीओका ट्याऊंट्याऊंहरु
तिनीहरुसंग एक तिहाई नै कहाँ छ ?  
तानतुनले पनि पुग्दैन,
तिमीसंग दुइ तिहाई छ महाराज
नसुन, सुन्नुपर्दैन तिनका कथा
किनभने
तिमीसंग नभएको एकजोर कान मात्रै न हो
र अलिकति समबेदना
उसो त,
तिम्रो रोम रोममा
घुनुनुनु गुन्जिएकै छ
सुखी नेपाली र सम्बृद्ध नेपालको नारा
यसैलाई उराल, नाच, गाऊ, रमाऊ !  

हामी भने साह्रै दुखी छौं
किनभने यस्ता विभत्स कथा सुनेर
हामी बहकिएका छौं, हुंडलिंएका छौं
डराएका छौं आफ्नै छोरीचेली हुर्कंदै गर्दा    
मन चूकभंदा बढ्ता अमिलिएको छ हाम्रो
हामीसंग दुख्ने एउटै मन छ
र दुर्भाग्यबश:
त्यही नै मेची महाकाली जत्रो फराकिलो भएको छ
त्यो बेला बेलामा दुखिरहन्छ, टन्किरहन्छ

दु: ....!
यो हाम्रै भागमा मात्रै लेखिएको पनि हुनसक्छ !

हामी दुखी यसकारण पनि छौं कि
बग्रेल्ती खील पालेका अरिंगालहरु
तिमीजस्तै 
मालिक भएर बसेका छन् कुर्चीमा
तिनलाई हामीले माहुरी झैं खटेर पाल्नुपरेको छ,

तिमीसंग खील छंदैछ, .....................!
  


javascript:void(0)